Franchise en het intellectueel eigendomsrecht

Een belangrijk onderdeel van iedere franchiseformule vormen de intellectuele eigendomsrechten (“IE-rechten”). Intellectuele eigendom is de verzamelnaam voor tal van verschillende rechten op intellectuele creaties. Bij franchiseformules spelen vooral het merkrecht, het handelsnaamrecht en het auteursrecht een belangrijke rol. De bescherming van domeinnamen en bedrijfsgeheimen is daarnaast ook van groot belang bij franchiseformules.

Deze IE-rechten en aanverwante rechten kunnen voor zowel franchisegever als franchisenemer een waardevol bezit vormen. Zo leidt eenvormig gebruik van de rechten tot bekendheid en herkenbaarheid van de franchiseformule bij het publiek. Het in gebruik geven van IE-rechten van franchisegevers aan franchisenemers vormt één van de belangrijkste onderdelen van de franchiseovereenkomst.

Een goede bescherming van en goede afspraken over IE-rechten beschermen het succes van de franchiseformule.

Franchise en het huurrecht

Bij franchiserelaties komt het vaak voor dat de franchisenemer een bedrijfspand (onder)huurt van de franchisegever voor de exploitatie van de franchiseformule. Op die manier houdt de franchisegever grip op zijn locaties. Franchisegever en franchisenemer sluiten dan niet alleen een franchiseovereenkomst, maar ook een huurovereenkomst. De praktijk leert dat het van belang is goede afspraken te maken over de samenhang tussen de franchiseovereenkomst en de huurovereenkomst om ingewikkelde problemen te voorkomen.

De huurovereenkomst kan zijn opgenomen in de franchiseovereenkomst waardoor een gemengde overeenkomst ontstaat of afzonderlijk als bijlage worden toegevoegd waarbij een koppeling wordt gemaakt. Vooral dit laatste komt vaak voor; in veel franchise- en huurovereenkomst staan zogenaamde ‘koppelbepalingen’. Deze bepalen dat in het geval de ene overeenkomst zal worden beëindigd, dit ook beëindiging van de andere overeenkomst tot gevolg heeft. Hiermee worden beide overeenkomsten onlosmakelijk met elkaar verbonden. Voor een franchisegever is het als (onder)verhuurder van belang een dergelijke koppeling aan te brengen tussen de franchiseovereenkomst en de huurovereenkomst. De franchisegever zal namelijk over het bedrijfspand willen blijven beschikken als de franchiseovereenkomst - om welke reden dan ook - eindigt. 

Franchise en het mededingingsrecht

Een franchisegever heeft vaak veel tijd, geld en moeite geïnvesteerd in de ontwikkeling van zijn franchiseformule. De opgebouwde kennis en identiteit en reputatie van zijn formule wenst de franchisegever logischerwijs te beschermen, onder meer door middel van het maken van afspraken met zijn franchisenemers en het opleggen van bepaalde verplichtingen. Deze bescherming kan echter op gespannen voet staan met het mededingingsrecht, in het bijzonder het kartelverbod.

Het kartelverbod verbiedt afspraken tussen ondernemingen die de concurrentie merkbaar kunnen beperken. Het in strijd handelen met het kartelverbod kan verregaande consequenties hebben. Zo leidt strijdigheid met het kartelverbod tot nietigheid van de specifieke bepaling of de hele franchiseovereenkomst. Ook kunnen hoge boetes worden opgelegd aan zowel franchisegever als franchisenemer.

Franchise en privacy

Franchiseorganisaties verzamelen veel gegevens van hun klanten. Vaak gebeurt dit zelfs ongemerkt. Indien klanten producten bestellen via een webshop, zich inschrijven voor een nieuwsbrief of aanbiedingen, een klantenkaart aanvragen of een reservering maken, wordt hen steevast om gegevens zoals naam, geslacht, leeftijd en (e-mail)adres gevraagd. Al deze gegevens worden dikwijls uitgewisseld tussen franchisegever en franchisenemer en worden gebruikt voor allerlei doeleinden. Zo kan een klantenbestand worden gecreëerd, kan het assortiment af worden gestemd op de wensen van de consumenten en kunnen gepersonaliseerde aanbiedingen worden gedaan. 

Het is van belang dat al deze gegevens op de juiste manier worden verzameld en verwerkt. Zowel franchisegever als franchisenemer dienen zich te houden aan de wet- en regelgeving op het gebied van gegevensbescherming. De belangrijkste voorschriften vindt men terug in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (hierna: “AVG”).

De AVG zorgt niet alleen voor versterking en uitbreiding van de rechten van wie gegevens worden verwerkt maar ook voor meer verantwoordelijkheden voor organisaties. Indien een organisatie zich niet aan de voorschriften houdt, kan dat verstrekkende gevolgen hebben. De toezichthouder heeft op grond van de AVG de mogelijkheid om boetes tot wel twintig miljoen euro op te leggen.

Hieronder worden enkele belangrijke aandachtspunten met betrekking tot de verwerking van persoonsgegevens in het licht van de AVG toegelicht. 

Franchise en het arbeidsrecht

Het is voor franchisenemers en franchisegevers belangrijk dat voor beide partijen duidelijk is wat zij wederzijds van elkaar kunnen verwachten en welke verplichtingen ze in die relatie hebben. Daarvoor wordt over het algemeen een franchisecontract gesloten. Wat bijzonder is aan de franchiseconstructie is het gebruik van een gezamenlijke formule, bijvoorbeeld door gezamenlijke reclame-uitingen of een gelijkvormige bedrijfsvoering. Een ander kenmerk is het zelfstandige ondernemerschap van de franchisenemer. Het is dus niet de bedoeling van partijen om een arbeidsovereenkomst te sluiten waardoor de franchisenemer bij de franchisegever in dienst is.